گنبد جبلیه

این اثر ارزشمند تاریخی که تنها بنای ساخته‌ شده از سنگ است، در خاور کرمان و در جوار جنگل قائم و در دامنه‌ی شیوَشگان قرار دارد. قدمت این بنای ۸ ضلعی به عصر ساسانیان می‌رسد هرچند که در این مورد نظرات دیگری نیز وجود دارد. اگر‌چه انگیزه‌ی احداث این گنبد به ‌درستی معلوم نیست و از کاربری سابق آن اطلاعی نداریم، با این همه امروز از آن به‌عنوان موزه‌ی سنگ استفاده می‌شود. این گنبد به گنبد گبری نیز شهرت دارد، گویا قبر یکی از عرفا به نام سید‌محمد تباشیری نیز در آن واقع شده است. ضمناً از وجود مقبره‌های دیگری در این مجموعه یاد شده که مستندی در این مورد وجود ندارد. ابوعلی محمدبن الیاس در قرن چهارم هجری آن‌ را تعمیر کرده است. افسانه‌ای است که این گنبد را با ملات شیر شتر ساخته‌اند تا بنا ترک برندارد !

ساختار این بنا، شاید نشانی از پافشاری معمار و سازنده آن بر نشان دادن آگاهی ریاضی خود باشد، زیرا بنای یاد شده در پایین ۸ ضلعی، طبقه دوم ۱۶ ضلعی، طبقه سوم به گونه ای ۳۲ ضلعی و سرانجام گنبدی دایره ای آن را به پایان می رساند یعنی دایره از اضلاع بی شماری تشکیل شده است.