از کرمان شناسی تا بنیاد ایران شناسی، از آغاز تا بالندگی

تنها کسی که می‌تواند جای خالی دکتر باستانی پاریزی را پر کند و نبودن این عنصر فرزانه در حوزه تاریخ را جبران کند، بدون شک استاد سیدمحمدعلی گلابزاده است روحانی زاده ای که اگر تمام وجود خود را صرف شناساندن کرمان به سه نسل اخیر نمی کرد این فرصت را پیدا می‌کرد تاریخ ده هزار ساله ایران را با قلمی بسیار روان به کتابخانه فاخر خود بسپارد. چهره پرتلاش کرمان که تمام آرمانش، رساندن تالیفات به ۵۰ عنوان و کل آرزویش همراهی کردن چشمهای مهربانش با قلم و کاغذ و واژه‌ها است. و اینگونه به بیان مطلب پرداختند:

آغاز راه: سی و چند و سال پیش، روزی با زنده یاد فاطمه جهانگرد شاعره و مدرس معاصر کرمانی صحبت می کردیم، ایشان از ناآشنائی دانش آموزان و جوانان کرمان با شهر و دیار خود گله مند بود و م یگفت: چند روز پیش، از دانش آموزان کلاسم پرسید هام، این بهمنیار که خیابانی به نام اوست و مدرسه شما نیز در محدوده همین خیابان قرار دارد کیست؟ بسیاری سکوت کردند، برخی اطلاعات نادرست دادند، یکی از بچه ها هم گفت این بهمنیار بازیگر سینماست که چون پیر شده، دیگر کسی او را تحویل نمیگیرد! در اینجا او آه سردی کشید و گفت ببین استاد برجسته و آزادیخواه بزرگی که زندگی او باید الگوی جامعه ما باشد، چقدر گمنام و ناشناخته است . این دل نگرانی همچنان مرا به خود مشغول کرده بود و در این اندیشه بودم که به راستی

چه را ه حلی وجود دارد و چگونه میتوان این گره کور را باز کرد، تا اینکه در همان سا لها یعنی حدود ۱۳۶۵ که اینجانب مدیریت دفتر اجتماعی استانداری را به عهده داشتم شادروان دکتر فرجاد جامعه شناس و آقای دکتر حسین احدی مدرس دانشگاه که به کرمان آمده بودند با مراجعه به دفتر، گفتند : آقای گلابزاده، ما طرحی تهیه کرده ایم و برای اجرای آن نیاز به همکاری داریم. گفتم طرح شما در چه رابطه ای است؟ گفتند «بررسی علل خمودگی مردم کرمان » در همان زمان، این سخن برای من گران آمد، با این همه پاسخ دادم که اجازه دهید با آقای مرعشی  استاندار هم مشورت کنم. روز بعد موضوع را با ایشان مطرح کردم. آقای استاندار نخست در نشستی با حضور یاد شدگان و گروه دیگری از اصحاب فرهنگ و دانشوری، موضوع را از ابعاد گوناگون بررسی کرد و سپس اعلالم داشت که: چه کسی می گوید مردم کرمان خموده هستند؟ استانی که یک چهارم باغهای کشور را در خود جای داده، اینهمه معدن و واحدهای تولیدی فعال و… دارد، کجا خموده است؟ بعد آقای استاندار نگاهی به من کرد و گفت : نه تنها با طرح و اجرای آن مخالفم بلکه بر این باورم، که ما باید کاری کنیم تا ارزش های مادی و غنای معنوی این دیار معرفی شوند و کرمان را بیشتر بشناسانیم. به دنبال این سفارش، به فکر راه اندازی مرکز کرمان شناسیافتادیم.مرکزی که نه الگویی داشت، نه کسی درباره آن فکر کرده بود، نه نمونه ی اجرا شده آن وجودداشت که ما را کمک کند.

بنیاد ایران شناسی:  از نخستین روزهائی که نام مرکز بر سر زبان ها افتاده بود، همواره بر این واقعیت پای می فشردیم که هدف این نهاد فرهنگی، ایران شناسی است. معرفی کهن سرزمینی که هزاران سال تاریخ پرفراز و نشیب را تجربه کرده و هر جا ردّ پای روزگاران را به تماشا گذاشته است، و کرمان در زیر بلندا سایه اش به کسب افتخار و ص الی سرافرازیها پرداخته و تا همیشه ی روزگاران به نام خویش می نازد. به سخنی دیگر برای کرمان به این انگیزه ارزش قائل هستیم که بخشی از خاک همیشه سرافرازمان ایران بوده و هست، با اینهمه و به رغم این بیان روشن که «کرمان بی نام ایران هیچ معنا و موضوعیتی ندارد » باز هم کسانی چون شادروان همایون صنعت یزاده، چهره نامور فرهنگ و کارآفرینی، گاه اظهار نگرانی میک‌رد، تا اینکه در یکی از جلسات شورای عالی مرکز، از شادروان دکتر حسن حبیبی دعوت شد تا با حضور خود و شنیدن مسائل و آشنا شدن بیشتر با فعالی تهای انجام شده، ضمن بیان نظر خود، زمینه مساعدت و کمک به این مجموعه فرهنگی را فراهم سازد.

ایشان پس از شنیدن نظرات و مشاهده شخصی تهامی عضو شورای عالی گفت: با این ترتیب، مناسب است که الگوی مرکز کرمان شناسی در محدوده گسترده تری مورد استفاده قرار گرفته و به فکر راه اندازی بنیادی برای ایران شناسی باشیم. همانجا برخی از اعضاء پیشنهاد کردند که در اینصورت آمادگی لازم وجود دارد تا مرکز نیز به عنوان شاخه کرمان، زیر مجموعه بنیادقرار گیرد، اما مرحوم حبیبی مخالفت کرد و گفت با وجود شخصی تهایی چون آقایان: دکتر باستانی پاریزی، دعائی، حجتی، روح الامینی، مرادی کرمانی و – اینکه مرکز کرمان شناسی نخستین نهاد از ایندست بوده و الگوی استانهای دیگر نیز قرار گرفته و خدمات ارزشمندی انجام داده است، لذا بهتر است با همین شیوه به کار خود ادامه دهد. به این ترتیب مرکزکرمان شناسی، راه خود را دنبال کرد این اتفاق در هشتمین سال تولد مرکز کرمان شناسی صورت گرفت و در این زمان بود که بنیاد ایران شناسی به همت شادروان دکتر حبیبی پا گرفت.

از همان زمان بین مرکز و بنیاد ایران شناسی رابطه ای استوار شکل گرفت و این دو مجموعه فرهنگی هرگز از هم جدا نبوده

و همواره با یکدیگر در تعامل بودند و رفت و آمدهائی بین اینجانب به عنوان خدمتگزار مرکز کرمان شناسی و دوستانی چون

آقایان دکتر شهرستانی، تائب و – وجود داشت.

سرانجام با عنایت آیت الله خامنه ای  رئیس بنیاد و آقای رزم حسینی استاندار کرمان به سال ۱۳۹۴ شعبه کرمان نیز گشایش یافت و به این ترتیب تلاش های ۲۸ ساله مرکز کرمان شناسی به عنوان نخستین مرکز استان شناسی، راه و رسم تازه ای پیدا کرد و اعتبار افزونی یافت.

بدیهی است با وجود پشتوانه ای این چنین، تلاشهای این مجموعه سرعت بیشتری پیدا کرد، به ویژه در بخش انتشارات که تنها طی دو سال اخیر نزدیک به ۶۵ جلد بر تألیفاتمان افزوده شده و جمع کتب منتشره بنیاد و مرکز را به قریب سیصد جلد رساند.

به جز این همکاری در تهیه و تدوین مطالب مورد نیاز دانشنامه استان کرمان، راه اندازی سرای فردوسی به اتفاق تنی چند از چهر ههای فرهنگی و فردوسی شناسان به مدیر عاملی سرپرست بنیاد شعبه کرمان، ادامه فعالیت های پژوهشی و همکاری با دانشجویان و اهل پژوهش، با در اختیار گزاردن فیش، کتاب و دیگر سرمایه های فرهنگی همه و همه، از برکات این پیوند مبارک است.

از جمله طرح های مهمی که هم اکنون با مساعدت بنیاد، مؤسسه فرهنگی اکو و مرکز کرمان شناسی در دست اقدام است آماده سازی طرح موضوع دیلمون به عنوان یکی از نخستین خاستگاه های تمدنی بشری است که امیدواریم با ارائه اسناد و مدارک لازم در «یو. ان. هبیتات» ورق دیگری بر دفتر افتخارات ایران عزیز افزوده شود.

در طول این ۳۷ سال نزدیک به ۴۰۰ عنوان کتاب برای کرمان چاپ کردیم که ۴۵ عنوان از آنها تالیف خود بنده است امیدوارم بتوانم آنها را ۵۰ برسانم. البته اگر چشم هایم یاری کند. از خداوند خواسته ام برای این ۵ جلد هم کمک کند.