پتّه

یکی ازهنرهای ویژه­ی استان کرمان، پته­دوزی است که بنا به روایتی در زمان محمد اسماعیل خان وکیل­الملک اول به کرمان آورده شده است. پته دوزی، نوعی سوزن­دوزی است که با ظرافت بسیار، نقوش مختلف بتّه جقّه و شاخ و برگ و پرندگان گوناگون و حاشیه، چند رده بندی، روی نوعی شال ساده، سلسله­دوزی می‌شود.

در سال­های گذشته همه‌ی اینها حتی شال ساده، با دست هنرمندان این دیار تهیه می‌شده است. در این هنر برای انتقال طرح‌های تهیه شده از روی کاغذ ابتدا خطوط طرح را با سوزن سوراخ کرده و پس از منطبق کردن طرح روی پارچه با ریختن خاکستر روی سوراخ‌ها طرح به پارچه منتقل می­شد و سپس آن را ثابت می‌کردند. انتخاب رنگ‌های مناسب با طرح، تهیه­ی تارها و آمیختن رنگ با تارها، همه حاصل ذوق و سلیقه­ی پدپدآورندگان این هنر دستی است.

پته برای مصارف گوناگون و در طرح‌های مختلف تهیه می‌شده است. از جمله:

– بقچه برای قرار دادن لباس و جهیزیه.

– سوزنی که پنبه دار دوزی می‌شده و برای زیر پا در حمام مورد استفاده­ی عروس و داماد قرار می‌گرفته است.

– بقچه­ی مربع که‌یک جانماز محرابی مستطیل شکل داخل آن قرار می­گرفته است.

– پرده که در انواع طرح درختی و معمولاً به صورت جفت تهیه می­شده است.

– روی لحافی و رو فرشی، روی مجمعه دان‌یا روی سینی، زیر سماوری و…

از طرح‌های گوناگون پته می‌توان درختی،سروی طاووسی، سروی طوطی، بازوبندی، چهاربته، بته جقه­ای را نام برد. در سالهای ۱۳۱۵ تا ۱۳۳۰ بسیاری از نقاشان قالی تحت تأثیر طرح‌ها و رنگ‌های پته، از نقش‌های بته جقه­ای یا درختی در نقش‌های قالی کرمان استفاده می­کرده‌اند.